Ετικέτα: επικαιρότητα

Η Παθολογία ενός επιτελικού Κράτους

του Δημήτρη Ναπ.Γιαννάτου*

Σε τούτο τον τόπο, ανάμεσα στο Κράτος και στον «Ιδιώτη», γεννήθηκε η κοινότητα και η Δημοκρατία. Εκεί όπου το δικαίωμα του «συνανήκειν» είναι ταυτισμένο με το δικαίωμα του «συναποφασίζειν». «Το Αληθεύειν εστί κοινωνείν», έλεγε ο Ηράκλειτος. Και συμπλήρωνε: «Καθ’ ότι αν κοινωνήσωμεν, αληθεύομεν, α δε αν ιδιάσωμεν, ψευδόμεθα».  Έτσι, λοιπόν, από τον Φεβρουάριο του 2025, ένας (αντικοινωνικός) Νόμος που ψεύδεται, καθώς προσχηματικά, θέλει να «μεταρρυθμίσει» Ψυχική Υγεία και Απεξάρτηση, συγχώνευσε όλα τα Προγράμματα Απεξάρτησης στη χώρα (ΚΕΘΕΑ, 18 ΑΝΩ, ΟΚΑΝΑ, ΙΑΝΟΣ, κ.ά), σ’ ένα νεοπαγές μόρφωμα ονόματι Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων (Ε.Ο.Π.Α.Ε)

Την πλούσια αυτή κληρονομιά της ελληνικής κοινότητας που στα χέρια έμπειρων θεραπευτών, μετουσιώθηκε στην ψυχοκοινωνική θεραπευτική ομάδα, ουσιαστικά διέγραψε ένα νομοσχέδιο-αχταρμάς. Τις διαφορετικές προσεγγίσεις στην απεξάρτηση (Θεραπευτικές κοινότητες, ψυχοθεραπευτικές ομάδες στο Ε.Σ.Υ, χορήγηση υποκατάστατων, μείωση βλάβης, κ.ά), που λειτουργούσαν σε αποτελεσματικό επίπεδο —σύμφωνα με ευρωπαϊκές μελέτες— κατάφερε ο πρόσφατος Νόμος να τις απονευρώσει για να τις προσφέρει μακροπρόθεσμα, θυσία στην ιδιωτικοποίηση του κέρδους και την οικονομίστικη διαχείριση των εξαρτημένων, ως νούμερα και στατιστικές.

Αυτό το πολιτισμικό-ανθρωπιστικό παράδειγμα της κοινοτικής φροντίδας, καταστρέφεται. Η ίδια η Δημοκρατία. Και αυτό αφορά ολόκληρη τη χώρα και τους πολίτες της. Επάξια η «μεταρρύθμιση» αυτή μπορεί να φέρει τον τίτλο της πολιτισμικής καταστροφής. Επιπλέον είναι μια πρόχειρη συνένωση, χωρίς όρια και ρυθμίσεις που ουσιαστικά καταστρέφει, κατακερματίζοντας και σχετικοποιώντας τις θεραπευτικές τάσεις που θέλει να συντονίσει.

Η ψυχική υγεία μετατρέπεται σταδιακά από πεδίο θεραπείας σε πεδίο επιβολής και κερδοσκοπίας. Οι εξαρτημένοι δεν προσεγγίζονται ως πρόσωπα με ανάγκη φροντίδας και ένταξης, αλλά ως «περιπτώσεις» που πρέπει να καταγραφούν, να κατηγοριοποιηθούν, να ενταχθούν σε προγράμματα «αποδοτικότητας» με δείκτες επιτυχίας που υπηρετούν πολιτικούς και οικονομικούς/εμπορευματικούς στόχους.

Οι εργαζόμενοι στους χώρους απεξάρτησης και ψυχικής υγείας από θεραπευτές, γίνονται εκτελεστικά όργανα ενός συστήματος που διατάζει, ελέγχει, επιτηρεί και προφέρει νέες αγορές σε ημέτερους παρόχους ιδιωτικών κλινικών απεξάρτησης και κάθε είδους Μ.Κ.Ο για την ψυχική υγεία.

Στο πλαίσιο αυτό, η συγχώνευση των δομών δεν είναι ουδέτερη τεχνοκρατική πράξη. Είναι πολιτική ιδεολογία. Δεν είναι εξορθολογισμός του δημόσιου τομέα, αλλά μια ιδεοληπτική παρέμβαση που αποσκοπεί στη διάλυση κάθε νησίδας αυτονομίας, κάθε χαραμάδας συλλογικής σκέψης και πράξης.

Όταν η εξουσία παρεμβαίνει στον χώρο της ψυχικής υγείας με όρους, οικονομικού κόστους και στατιστικής αποδοτικότητας, δεν αλλοιώνει απλώς έναν θεσμό· αλλοιώνει την ίδια την έννοια της ανθρώπινης ύπαρξης. Η κρίση της υγείας δεν είναι ζήτημα τεχνικό, αλλά υπαρξιακό και πολιτισμικό. Η παθολογία της ψυχικής υγείας γίνεται καθρέφτης της παθολογίας του κράτους. Και όταν η παθολογία αυτή παγιώνεται, δεν αφορά μόνο τους εξαρτημένους ή τους επαγγελματίες υγείας, αλλά διαχέεται σε όλο το κοινωνικό σώμα — μέχρι να αγγίξει την ίδια την υπόσταση της χώρας ως εθνικής οντότητας.

Ένα κράτος που νοσεί στο επίπεδο της φροντίδας, με υποστελέχωση και συγχώνευση ιατρικών Μονάδων, κατασυκοφάντηση θεραπευτών, γιατρών, νοσηλευτών, δεν μπορεί να είναι υγιές στο επίπεδο της δημοκρατίας. Κι όταν η θεραπεία γίνεται μηχανισμός επιτήρησης και κερδοσκοπίας, τότε η ψυχική υγεία δεν απειλείται μόνο από την ασθένεια, αλλά κυρίως από μια εξουσία που αποσύρει την έννοια της ιατρικής φροντίδας, ως κοινωνικό αγαθό, από τα ευάλωτα μέλη της.

Από την Ψυχική Υγεία στο Κοινωνικό Σώμα

Στον εμπορευματικό κόσμο μας, στις κοινωνικές κρίσεις και «μεταρρυθμίσεις»,«Ψάξε για το χρήμα», έλεγε ένας καθηγητής μου στο Πανεπιστήμιο.

Το μοντέλο ανάπτυξης που προωθείται συνολικά, είναι οι ιδιώτες πάροχοι υπηρεσιών και οι εταιριο-κρατικές σχέσεις μετατροπής των κοινωνικών αγαθών σε εμπορεύματα. Από την ενέργεια, την τηλεφωνία, τη φορολογία, την Παιδεία, την Υγεία, κ.λπ. Το μοντέλο αυτό, μια κούκλα μπάμπουσκα που αυτοαναπαράγεται πανομοιότυπα σε όλους τους τομείς, είναι κυρίαρχο στην αποικιοποίημένη από τα μνημόνια, πατρίδα μας. Πιστεύουμε ότι η Υγεία-Ψυχική Υγεία-Απεξάρτηση θα αποτελέσει εξαίρεση;

Η φαρμακευτική/ιατρική περίθαλψη είναι κοινωνικό αγαθό. Συμβάλει στην ατομική και κατ’ επέκταση στην συνολική βελτίωση της υγείας μιας χώρας. Αλλά εδώ δεν μιλάμε για την εξειδικευμένη και ωφέλιμη παροχή ιατρικών υπηρεσιών φροντίδας και σκευασμάτων, αλλά για τη μετατόπιση της δημόσιας Υγείας, στην μέγγενη της οικονομία της αγοράς. Εκεί όπου το κοινωνικό αγαθό περίθαλψης και ίασης, μετατρέπεται σε κερδοσκοπική επιχείρηση και θα τείνει να αξιολογεί συνεχείς επενδύσεις, ζημιές και κέρδη μέσα από τη λογική αυτή, αδιαφορώντας για την συνολική επιβάρυνση της υγείας και της αποδυνάμωσης της ψυχικής ανθεκτικότητας των ανθρώπων.

Η ανάγκη για κέρδος των εταιρειών, προηγείται της ανάγκης για κοινωνικά  αγαθά. Ο νεοφιλελευθερισμός, αν και παρουσιάζεται ως ένα πρόγραμμα «απελευθέρωσης» της αγοράς από το Κράτος, στην πραγματικότητα είναι ένα πρόσταγμα ολοκληρωμένης μετατροπής της κοινωνίας στην ιδιωτική αγορά, μέσω του Κράτους, δηλαδή σε έναν τόπο και τύπο σχέσεων μεταξύ ανεξάρτητων υποτίθεται ατόμων διαμεσολαβούμενων από το χρήμα. Και τώρα μάλιστα σε έναν τομέα της ψυχικής υγείας, όπως η εξάρτηση, όπου η υπερκατανάλωση και τα οικονομικά νταλαβέρια υποκαθιστούν την ψυχική πληρότητα και τις ουσιαστικές ανθρώπινες σχέσεις.

Όλη η κοινωνία, θέλουν να μετατραπεί, σ’ ένα επιτελικό αυταρχικό Κράτος Αγοράς, όπου θα προτείνεται ως επιβίωση στον ασθενή, ένας συρρικνωμένος «ελάχιστος ψυχικά εαυτός» και η ιδιώτευση. Με ταυτόχρονη απόσυρση του ανθρώπου από τον δημόσιο χώρο και Λόγο, ηττημένο από την κυριαρχία της οικονομίας του εμπορεύματος και την καταστροφή όλων εκείνων των ανθρώπινων ομάδων που δεν θεμελιώνονταν σε ποσοτικές συμφωνίες ατομικών συμβολαίων, όπως η συγγένεια, η φιλία, η γειτονιά, οι εθιμικές τελετουργίες και η θρησκεία, το επάγγελμα, η κοινότητα που φρόντιζε τα ευάλωτα και άρρωστα παιδιά της, κ.ά.

Εν κατακλείδι, στο «μεταμνημονιακό» τοπίο, η δημόσια υγεία στην Ελλάδα συνεχίζει να αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις. Παρά την υποτιθέμενη σχετική δημοσιονομική σταθερότητα, οι χρόνιες παθογένειες των πολιτικών υγείας  —υποχρηματοδότηση, ελλείψεις προσωπικού και ανεπάρκεια υποδομών, στοχευμένη ιδιωτικοποίηση/εμπορευματοποίηση, κ.ά— παραμένουν. Τα νοσοκομεία λειτουργούν συχνά στα όρια των δυνατοτήτων τους, ενώ η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας παραμένει αποδιοργανωμένη.

Η αποχώρηση έμπειρου ιατρικού προσωπικού προς το εξωτερικό (brain drain) έχει επιδεινώσει την κατάσταση. Παράλληλα, οι κοινωνικές ανισότητες στην πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας εντείνονται. Αν και υπήρξαν προσπάθειες ψηφιοποίησης και εκσυγχρονισμού, αυτές είναι αποσπασματικές και ανεπαρκείς. Η πανδημία ανέδειξε με δραματικό τρόπο τα κενά και τις αδυναμίες του συστήματος, χωρίς όμως να ακολουθήσει μια ουσιαστική και διαρθρωτική μεταρρύθμιση. Η ανάγκη για ένα καθολικό, ποιοτικό και ανθεκτικό δημόσιο σύστημα υγείας παραμένει επιτακτική όσο ποτέ.

Στο πλαίσιο αυτό η απορρύθμιση της Ψυχικής Υγείας και Απεξάρτησης, είναι το σύμπτωμα ενός εσωτερικού τραύματος, που δείχνει ότι το κοινωνικό αγαθό της Δημόσιας υγείας δεν είναι επιτακτική στρατηγική ενός Κράτους που ισχυρίζεται ότι θέλει να φροντίζει τους πολίτες του. 

*Κοινωνιολόγος, Σύμβουλος Απεξάρτησης

Ο Τζούλιαν Ασάνζ ήτανε νιός και γέρασε. Κακογέρασε για την ακρίβεια από φυλακή σε φυλακή. Στη νεότητά του μάλιστα ο Ασάνζ απέσπασε πολλές διακρίσεις για την προσφορά του στην δημοσιογραφία! Υπό φυσιολογικές συνθήκες θα έπρεπε να γυρνάει χαμογελαστός α και χειροκροτούμενος πό βράβευση σε βράβευση και από πανεπιστήμιο σε πανεπιστήμιο. Υπό φυσιολογικές συνθήκες θα μεγάλωνε, τουλάχιστον, δίπλα στο παιδί του κι όχι σε φυλακές υψίστης ασφαλείας. Αλλά οι συνθήκες δεν είναι φυσιολογικές, όπως δεν είναι φυσιολογικές και οι διώξεις του, που άρχισαν το 2010, και που τελειωμό δεν έχουν – όπως και τα προσχήματα γι’ αυτές. Ο Ασάνζ, απ’ όσο γνωρίζουμε, δεν βρέθηκε στις φυλακές επειδή διέπραξε εγκλήματα αλλά επειδή κατήγγειλε εγκλήματα! Κι όχι μόνο τα κατήγγειλε αλλά εν συνεχεία αρνήθηκε και να τα κουκουλώσει! Τέτοια και τόση στραβοκεφαλιά! Και το πιο σκανδαλώδες: δεν μίλησε μόνο για την διαφθορά αλλά και για τους φόνους που διαπράχθηκαν στο σεπτό όνομα της μητροπολιτικής Δημοκρατίας μας. Η «Δημοκρατία» μας όμως λειτουργεί, όπως φαίνεται, με όρους μαφίας: δεν συγχωρεί όσους της χαλάν την μόστρα. Και ο Ασάνζ της την χάλασε. Και δεν του χαρίστηκαν για να μην ξεστρατίσουν στο κατόπι του κι άλλοι και αρχίσουν και κελαηδάν και ζητάν εξηγήσεις και άλλα ενοχλητικά από αυτούς που έχουν και το μαχαίρι και το πεπόνι. Τα υπόλοιπα που οι κήνσορες ξεδιάντροπα επικαλούνται για την ελευθεροτυπία –όπως και τόσες άλλες δυτικές αξίες– είναι βερεσέ πασατέμποι, ρητορικές ασκήσεις για δικαιολογηθούν τα αδικαιολόγητα. Η φίμωσή του Ασάνζ έχει μια όλως θεσμική κάλυψη. Και η υποκρισία περί τον Ασάνζ έχει μια όλως δημοσιογραφική. Εντάξει, οι πολιτικοί και οι πράκτορες έκαναν αυτό που θεωρούν δουλειά τους. Είναι όμως δουλειά της δημοσιογραφίας να τους κρατάει το φανάρι; Μάλλον όχι, αν και όλοι μισοξέρουμε, ακόμη και στο βαλκανικό χωριό μας, ποιοι κάνουν κουμάντο στον χώρο. Κάτι μεγαλοεργολάβοι που τον ελεύθερο χρόνο τους υπηρετούν την «ενημέρωση». Και κάποια πρωτοπαλλήκαρά τους, που με το αζημίωτο τους τρέχουν τα μαγαζιά. Οι πολλοί υπόλοιποι, αυτοί της γαλέρας, πήραν το μάθημά τους, πήραν και το μηνιάτικό τους κι επειδή κάπως πρέπει να ζήσουν, ζουν σιωπώντας. Όλα τα παραπάνω τα επισημαίνουμε επειδή κατά την κρίση μας δεν αφορούν μόνο τον Ασάνζ ή μια επαγγελματική συντεχνία. Όλα τα παραπάνω μας αφορούν όλους. Και μας αφορούν όλους γιατί αφορούν την ενημέρωσή μας και την ποιότητά της. Όσο για τον κακότυχο Ασάνζ, αυτός εικάζουμε ότι όχι μόνο θα γίνει ορατός στο άμεσο μέλλον αλλά κι ότι θα δοξασθεί από τα μέσα μαζικής εξημέρωσης. Αφού δεν δοξάσθηκε διωκόμενος, θα δοξασθεί σαν «τελειωμένος». Θα δοξασθεί επειδή πλέον θα σιωπά. Όπως ακριβώς δηλαδή κάνουν και οι «συνάδελφοί» του εδώ και πολλά χρόνια. κοινός τ[ρ]όπος, τ. 1.

του Δημήτρη Δ. Σουφλέρη*

Πιστεύω στην Ανάσταση! Πιστεύω στην Ανάσταση του Λαζάρου, του Χριστού, την δική μας… κάποια στιγμή στο μέλλον. Αλλά σήμερα και αύριο, μέσα στις ευχές τις Αναστάσιμες, πώς να παρηγορηθώ για τα δολοφονημένα παιδιά μας;

Ναι, παιδιά μας! Δικά μου και δικά σας παιδιά, παιδιά ολόκληρης της ελληνικής κοινωνίας. Παιδιά μιας χώρας που χάθηκαν -δυστυχώς- όχι σε έναν καλό αγώνα, αλλά σε μια από πριν καταδικασμένη υπόθεση. Σε ένα έγκλημα, τόσο φτιαγμένο από την συνεχή και συνεπή συλλογική αμέλεια, όσο και έντεχνα σχεδιασμένο από την συγκροτημένη αμέλεια των επαγγελματιών ιθυνόντων του δύσμοιρου τόπου μας, που φτάνει κανείς ενώπιον υπαρξιακών ερωτημάτων δύσκολα ή και αδύνατα απαντήσιμων.

Μπορούμε να μιλάμε για δολοφονία, δηλαδή για φόνο ανθρώπων με σκοπό σχεδόν ενσυνείδητο για κάτι τέτοιο; Γιατί τι άλλο είναι το να βγει κάποιος μέσα σε μια πλατεία και να πυροβολεί δεξιά-αριστερά; Μπορεί να μην είχε στο νου του τον Κώστα, την Ελένη, τον Χ ή την Ψ που σκότωσε, αλλά ήταν σίγουρο ότι θα σκότωνε. Λοιπόν, αν αυτός ο ίδιος άνθρωπος είχε μια επιχείρηση, ας πούμε ένα τραινάκι του τρόμου στο λούνα παρκ “Η ανέμελη Α-ΡΑΣ”, που δεν δούλευε καλά, χρόνια τώρα και δεν διόρθωνε κανένα χαλασμένο εξάρτημα του όταν του το έλεγαν και του εφιστούσαν την προσοχή, όταν του έλεγαν “πώς μπορείς και βάζεις ανθρώπους μέσα, πρόσεξε δεν λειτουργεί αυτό και αυτό και αυτό, τα συστήματα που έχεις δεν αξίζουν, πρόσεξε θα γίνει κακό, θα πάρεις ψυχές στο λαιμό σου…”, λοιπόν τότε αυτός ο άνθρωπος δεν το ΄ξερε πως θα γίνει κακό; Και δεν είχε συνηθίσει βαθιά μέσα του, δεν είχε αποδεχθεί την έλευσή του;

Η απάντηση μοιάζει προφανής. Μόνο το πότε ακριβώς και σε ποιους θα κλήρωνε δεν ήξερε. Ήξερε όμως και κάτι ακόμη στα σίγουρα: ότι κάθε μέρα και ώρα που περνούσε, το κακό ερχόταν πιο κοντά και πιο βέβαια. Πάρα ταύτα συνέχιζε την λειτουργία της επιχείρησής του. Πελάτες υπήρχαν πολλοί.

Μπορεί ο άνθρωπός μας να πίστευε στην Ανάσταση. Αλλά ήξερε ακόμη ότι Ανάσταση για κάποιους που μπαίνουν στο τραινάκι του, δεν θα έρθει γρήγορα. Ήξερε ότι δεν θα βρεθούν κοντά σε φίλους και δικούς τους κάποιο Πάσχα, τούτο ή το επόμενο μικρή η διαφορά, δεν θα βαρεθούν με τα ίδια και τα ίδια, δεν θα γκρινιάξουν, δεν θα φωνάξουν, γλεντήσουν, χορέψουν ή ανοητέψουν… Γιατί για αυτούς έλαχε ο κλήρος να ΄ναι στην αντίπερα όχθη, αυτήν που δεν έχει γυρισμό και θέλει υπομονή πολύ για για την Ανάσταση…

Πώς να ευχηθεί κανείς τούτη την Άνοιξη, τούτο το Πάσχα τις μεγάλες ευχές, που αληθινές ή ψεύτικες, όμως είναι τόσο συνυφασμένες με την ζωή μας και το συλλογικό θυμικό; Σε ποια κουβέντα και σκέψη να παρηγορηθεί;

Δεν ξέρω! Τολμώ όμως να προτείνω το εξής: Ας αγαπήσουμε ακόμη πιο πολύ και ακόμη πιο βαθιά αυτά τα παιδιά μας που μεγαλοβδομαδιάτικα είχαν μνημόσυνο. Ας αγαπήσουμε όλα τα παιδιά του τόπου μας, τα γονικά μας και τους συντρόφους μας. Ας αγαπήσουμε βαθιά και ουσιαστικά φεύγοντας από το εγώ και πηγαίνοντας στο εμείς, φεύγοντας από τα κούφια λόγια και πηγαίνοντας στις πράξεις.

Ας τους υποσχεθούμε ότι όλοι θα βάλουμε λίγο το χέρι μας, όλοι θα αγωνιστούμε για να βγάλουμε το φίδι μέσα από αυτή την τρύπα, για να ξεριζώσουμε τον κακό εαυτό μέσα από τα σωθικά μας.

Το χρωστάμε στα Παιδιά μας που περιμένουν την Ανάσταση!

*Δικηγόρος.

Φωτογραφία ανάρτησης: Costas Baltas/Anadolu Agency/Abaca Press/Visual Hellas – 24 Media Creative Team

του Θεόδωρου Ε. Παντούλα

Η διοργάνωση εκθέσεων τοπικών προϊόντων θα έπρεπε να είναι μόνιμη μέριμνα της λεγόμενης τοπικής αυτοδιοίκησης. Αυτή η μέριμνα κάθε άλλο παρά αυτονόητη είναι. Οι περισσότεροι αυτοδιοικητικοί μάλιστα δεν θεωρούν δική τους δουλειά την ανάδειξη της τοπικότητας και των παραγωγικών συστημάτων της. Θεωρούν δουλειά τους το μασκάρεμα της τοπικότητας με φανταχτερές εκδηλώσεις, που νομίζουν ότι θα τους προσπορίσουν κάτι από την εικαζόμενη δημοφιλία των συντελεστών τους. Κάπως έτσι τα τελευταία χρόνια περιοδεύουν ανά την επικράτεια διάφορες αρπαχτές κι αρπακτικά που, στο όνομα του… λαϊκού πολιτισμού μάλιστα, γέμισαν τη χώρα με δηθενιές και παραπήγματα σκυλάδικων!

Το καλό με την παρατεταμένη κρίση είναι ότι, λόγω έλλειψης πόρων, βρίσκουν στα προγράμματα της αυτοδιοίκησης θέση οι εκθέσεις τοπικών προϊόντων. Το κακό είναι ότι η διοργάνωσή τους διέπεται από την συνήθη ματαιόσχολη προχειρότητα. Επί το πλείστον ξεπέτες να γεμίσουν τα προγράμματα και να… φωτογραφηθούν οι διοργανωτές!

Στις εκθέσεις όμως τοπικών προϊόντων πρωταγωνιστές δεν θα έπρεπε να είναι οι κορδωμένοι διοργανωτές τους αλλά τα προϊόντα και οι παραγωγοί τους.

Από το 1^ο λ.χ. τριήμερο Φεστιβάλ(!!!) Γαστρονομίας της Εύβοιας, που είναι και η αφορμή αυτού του σημειώματος, παρέλασαν παράγοντες και παρατρεχάμενοι αλλά, στην πραγματικότητα, απουσίαζαν οι ίδιοι οι παραγωγοί! Μόλις 24 εκθέτες, όχι μόνο από την Εύβοια αλλά από ολόκληρη την Στερεά Ελλάδα!

Η Εύβοια δεν είναι ένας φτωχός τόπος – κάθε άλλο. Είναι ένας τόπος μπολιασμένος μάλιστα με την αρχοντιά του μικρασιατικού Ελληνισμού. Φτωχοί είναι αυτοί που δεν αντιλαμβάνονται τον πλούτο της και τον ευτελίζουν σε ολιγοήμερες φιέστες.

Οι Εκθέσεις τοπικών προϊόντων δεν πρέπει να είναι θερινές εκδηλωσούλες. Οι εκδηλωσούλες δεν μαρτυρούν απλώς διανοητική ένδεια αλλά πνευματική ερήμωση, που αδυνατεί να συνδέσει τους ανθρώπους με το περιβάλλον τους, με τις μνήμες και την ιστορία τους.Φτωχοί είναι αυτοί που “φυτεύουν” φωτοβολταϊκά στα χωράφια μας και ανεμογεννήτριες στα βουνά μας.

Οι εκθέσεις τοπικών προϊόντων, και μάλιστα προϊόντων διατροφής, πρέπει να είναι σταθερή προτεραιότητα της λεγόμενης αυτοδιοίκησης. Σε κάθε νομό και με φροντίδα των δήμων και περιφερειών θα πρέπει να υπάρχουν μόνιμα εκθετήρια-πρατήρια τοπικών προϊόντων. Όχι για να κινηθεί η απλώς η οικονομία αλλά για να μην χαθεί η ζωή και ο ξεχωριστός τρόπος που την συλλάβισαν οι Έλληνες.

Ο ρόλος της γαστρονομίας στον τρόπο των Ελλήνων δεν εξαντλείται στην… γαστέρα. Αυτά, μέχρι πρότινος, στα χωριά μας ήταν κοινή εμπειρία: Οὐκ ἐπ’ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος… Ακόμη και με δυο ελιές η συνάντηση γίνονταν γιορτή. Αυτό που τρώμε και το πώς το τρώμε είναι ο καθ’ ημέραν πολιτισμός.

Και η καθημερινότητα είναι που κρίνει και διακρίνει τον πολιτισμό μας ‒ κι όχι τα λούστρα των νεοπλουτικών ιβέντ.

Ο Πούτιν από αξιοσέβαστος συνομιλητής της Δύσης έγινε επ’ εσχάτοις ανισόρροπος δολοφόνος κι εγκληματίας πολέμου.

Ο μόνος που, παραδόξως, διατηρεί την προνομιακή θέση του είναι ο Ερντογάν, τον οποίο, όταν χρειάζεται να προσδιοριστεί, οι… σύμμαχοι τον προσδιορίζουν με μια κάθε άλλο παρά ουδέτερη εσάνς οριενραλισμού σαν σουλτάνο.

Δεν είναι ότι όσοι τον προσδιορίζουν έτσι, απλώς λησμονούν την πρόσφατη ιστορία. Κάνουν όλοι τους, στην κυριολεξία, τουμπεκί ψιλοκομμένο τις δολοφονίες των Κούδρων, τους πολιτικούς κρατούμενους, τον έλεγχο του Τύπου. Κάνουν γαργάρα τον βομβαρδισμό κυρίαρχων κρατών, όπως το Ιράκ και η Συρία και τις δολοφονίες αμάχων. Κι επιτρέπουν στον ημιπαράφρονα να κάνει νάζια για την Σουηδία και τη Φινλανδία.

Διότι ο Σουλτάνος, όπως είδαμε, δεν περιορίζεται στην γειτονιά μας. Είναι διεθνούς βεληνεκούς παίχτης. Ρυθμίζει  και τα εσωτερικά των χωρών του ευρωπαϊκού βορρά! Δεν κανονίζει μόνο τους εντός Τουρκίας Κούδρους. Θέλει να κανονίζει και την κουρδική διασπορά! Αλλά βρίσκει και τα κάνει. Εκτός από θρασύτητα, έχει και πλάτες

Και κάθε τρεις και λίγο μας φοβερίζει. Πες-πες κάτι θα μείνει, σου λέει ο μαφιόζος. Για την ώρα πάντως μας μένουν κάτι καραβιές μεταναστών, που μας στέλνει πεσκέσι και για το μέλλον μας μένει ότι όλα είναι… στο τραπέζι των εταιρικών προτροπών να τα βρούμε!

Αλλά και πάλι εμάς δεν ιδρώνει το αυτί μας. Μετά τις κουμπαριές, τις ζεϊμπεκιές, τα We are the world με τη νατοϊκή χορωδία και άλλα χαζά, μέριμνά μας σταθερή είναι να μην κλείσουν οι δίαυλοι επικοινωνίας με τον… διεθνώς απομονωμένο.

Διεθνώς απομονωμένο; Ε, λέμε και καμιά μαλακία να περνάει η ώρα. Σάμπως θα δώσουμε λογαριασμό σε κανέναν;

Θα πούμε κάτι για το ανυπότακτο του Έλληνος, κάτι για το αξιόμαχο του στρατεύματος και, αφού συγχαρούμε τους εαυτούς μας που διαλέξαμε την σωστή πλευρά της Ιστορίας (αυτή με τις δυτικές αξίες ντε), θα προγραμματίσουμε εκλογές – μετά τις διακοπές μας ασφαλώς και αφού έχουμε αντικαταστήσει τις λευκές μας συσκευές.

Η μαυρο-Κύπρος άλλωστε για τις δυτικόφρονες ευαισθησίες μας κείται μακράν του περιπάτου μας.

του Θεόδωρου Ε. Παντούλα

Παρακολουθώ με έκπληξη αλλά και με θλίψη τις τελευταίες ημέρες πολλούς Έλληνες, που δεν χάνουν καμιά ευκαιρία να τσακωθούν με άλλους Έλληνες! Με εκπλήσσει η όψιμη γεωπολιτική τους επάρκεια και με συνθλίβει η παντοτινή ετοιμότητά τους ν’ ανοίξουν τα κεφάλια των διπλανών τους στο όνομα της Ειρήνης!

Τι χρεία δικαιοσύνης έχουμε, αφού νυχθημερόν αποφαίνεται το φ/μ;

Διαβάζω: Εγκληματίας πολέμου ο Πούτιν. Αλλά αθώοι του αίματος οι αυτουργοί των «προληπτικών πολέμων» και των «παράπλευρων απωλειών»;

Τίποτε δεν μπερδεύω. Προσπαθώ να μην ξεχάσω. Να μην ξεχάσω ότι στον πρώτο πόλεμο του Κόλπου (1990), τα 32.195 σκοτωμένα παιδιά, δεν ήσαν λιγότερο παιδιά από τα παιδιά της Ουκρανίας, επειδή η Αμερική είχε πρόσχημα. Να μην ξεχάσω επίσης ότι στον δεύτερο πόλεμο του κόλπου (2003), που το πρόσχημα ήταν ένα ακόμη ψέμα, οι νεκροί αυξήθηκαν χωρίς, απ’ ότι θυμάμαι, να διαταραχθεί στο ελάχιστο η συμμαχική ευαισθησία μας.

Παρόμοια αναισθησία παρατηρήθηκε και λίγα χρόνια αργότερα με την επίθεση στην Λιβύη του εταίρου της Δύσης μας Καντάφι.

Πιστεύω ότι οι Ουκρανοί που υπερασπίζονται την πατρίδα τους από την ρωσική εισβολή είναι άξιοι θαυμασμού και στήριξης αλλά δεν μπορώ -ούτε και θέλω- να ξεχάσω ότι άλλοι άνθρωποι που υπερασπίστηκαν την πατρίδα τους δεν είχαν ούτε τον θαυμασμό μας ούτε την στήριξή μας. Δεν αναφέρομαι μόνο στους Σέρβους. Οι Αφγανοί λ.χ. που για δυο δεκαετίες πολέμησαν τους εισβολείς και τον στρατό κατοχής της πατρίδας τους με 300.000 θύματα, εκ των οποίων οι 230.000 άμαχοι δεν ήσαν ήρωες αλλά «τρομοκράτες», που ακόμη και σήμερα, μετά την νίκη τους, οι ηττημένοι Αμερικανοί τους υπεξαιρούν τα 7 δισεκατομμύρια δολάρια της κεντρικής τους τράπεζας, που είναι κατατεθειμένα στις ΗΠΑ!

Είμαι με τους ανθρώπους που ξεσπιτώνονται. Είμαι με αυτούς που υπερασπίζονται βωμούς κι εστίες. Κι ως Έλληνας θα ήθελα η κυβέρνησή μας να έχει άλλο ηθικό ανάστημα, να πάρει πρωτοβουλία οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις να γίνουν, όχι στην Λευκορωσία αλλά στην Λευκωσία, για να θυμηθεί ο κόσμος ολάκερος ότι μια πατρίδα, μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, είναι ακόμη μισή, επειδή μιλήσαμε πολύ για διάφορους πασιφισμούς αλλά καθόλου για την Ελευθερία.

Τα «ναι μεν αλλά» δεν τα βάζει καμιά μικροψυχία. Τα βάζει η ιστορία. Και κατά την γνώμη μου καλώς τα βάζει. Κι αν δεν τα πάρουμε στα σοβαρά, στην επόμενη εισβολή θα τσακωνόμαστε για τα ίδια.

Υ.Γ. Για την αβάσταχτη χαρά των δημοσιογράφων που κλείνουν ρωσικά ΜΜΕ στην χώρα μας δεν έχω να γράψω τίποτε. Τιμούν και το ψωμί που τρώνε κι αυτούς που τους το δίνουν. Την δημοσιογραφία όμως, νομίζω, ότι δεν την τιμούν.

Υ.Γ.2 Δεν γνωρίζω ποια είναι η σωστή πλευρά της Ιστορίας. Αν είναι η πλευρά του ισχυρότερου μπορεί να είμαστε και με αυτή. Πιστεύω όμως ότι η Ελλάδα είναι μια μεγάλη πατρίδα για να διαπράξει την μικρότητα μιας ατιμίας, που στο ζύγι της θα γέρνουν οι τουριστικές απώλειες και τα αδιάθετα ροδάκινα κι όχι το δίκαιο κι η ελευθερία.

Όταν εκχωρήσαμε την εθνική μας κυριαρχία !…

Συνέντευξη των Christophe Bouillaud και Sébastien Cochard*

Μετάφραση – επιμέλεια: Ευάγγελος Δ. Νιάνιος

Atlantico: Η Συνθήκη του Μάαστριχτ, που υπογράφηκε στις 7 Φεβρουαρίου 1992, ίδρυσε την Ευρωπαϊκή Ένωση. Από το ενιαίο νόμισμα μέχρι την ελεύθερη κυκλοφορία των ανθρώπων, η Ε.Ε. έχει αποκτήσει σημαντικές νέες αρμοδιότητες. Με τις προεδρικές εκλογές να επίκεινται, ποιες εξουσίες διατηρεί όντως ένας Γάλλος Πρόεδρος; Σε ποια θέματα έχει λιγότερες ή περισσότερες;

Sebastien Cochard: Το σκουλήκι ήταν μέσα στον καρπό, αν μπορώ να πω, με την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη του 1986. Ήταν η Ενιαία Πράξη που καθιέρωσε τις «τέσσερις ελευθερίες», ειδικότερα την ελευθερία κυκλοφορίας των κεφαλαίων, κατά τη γνώμη μου την κύρια παραίτηση της οικονομικής κυριαρχίας της Γαλλίας και την ιδρυτική πράξη της εισαγωγής της στη χρηματοπιστωτική παγκοσμιοποίηση και τις παγκόσμιες αλυσίδες παραγωγής, από τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Η ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων εντός αυτού που επρόκειτο να γίνει, με το Μάαστριχτ, «η Ε.Ε.», σηματοδοτεί πράγματι την «αρχή του τέλους» της γαλλικής βιομηχανίας και την αρχή της αργής φτωχοποίησης σύνολου του γαλλικού πληθυσμού. Με την ελεύθερη κυκλοφορία του κεφαλαίου, η εργασία (τοπική, εισαγόμενη) υπόκειται όντως πλήρως στον εκβιασμό της αποχώρησης του κεφαλαίου (το οποίο έχει γίνει έτσι εντελώς ελεύθερο): η πίεση που προκαλείται στους μισθούς και επομένως στην αύξηση της εσωτερικής ζήτησης, οι μετατοπίσεις εντός της Ε.Ε. (έπειτα, με την πτώση της ΕΣΣΔ, παγκοσμίως), θα προκαλέσει μια αργή αποβιομηχάνιση της χώρας, την αδυσώπητη αύξηση της μαζικής ανεργίας και τη σταδιακή μείωση της Γαλλίας σε έναν παγκόσμιο τουριστικό προορισμό φιλικό και φολκλορικό.

Η υποτέλεια είναι μόνο εκούσια!…

Θα ήθελα όμως να σας υπενθυμίσω εδώ ότι πάντοτε η υποτέλεια είναι μόνο εκούσια. Το βλέπουμε στις ιδρυτικές πράξεις: η Ενιαία Πράξη και στη συνέχεια το Μάαστριχτ τέθηκαν σε τροχιά από τον Γάλλο Ζακ Ντελόρ, του οποίου ο Καγκελάριος Χέλμουτ Κολ ζητούσε επίμονα από τον Φρ. Μιτεράν να τον διορίσει επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το 1985. Εάν η Γερμανία αναγκάστηκε να «προσεύχεται» για τη θέσπιση του ευρώ (το οποίο ωστόσο ευνόησε σε μεγάλο βαθμό την ανταγωνιστικότητά της – τιμές και τα πλεονάσματα εξωτερικού εμπορίου), από την άλλη, η ελευθερία κυκλοφορίας κεφαλαίων και η εσωτερική αγορά της Ε.Ε. ήταν το μεγάλο γερμανικό σχέδιο, για να εξασφαλίσει την προοδευτική κυριαρχία της γερμανικής βιομηχανίας πάνω σε μια αυτοκρατορία υπεργολάβων και πελατών**.    

Ο Γάλλος Ντελόρ συμμετείχε πλήρως και συνειδητά στη δημιουργία των συνθηκών για την οικονομική υποταγή της Γαλλίας στη Γερμανία, εντασσόμενος έτσι σε μια μακρά σειρά Γερμανόφιλων ηγετών για να εφεύρουν ή να δημιουργήσουν έναν εξωτερικό εξαναγκασμό στη Γαλλία και στους Γάλλους, έναν εξωτερικό γερμανικό εξαναγκασμό που λειτουργεί ο ίδιος, περισσότερο ή λιγότερο, ως κρυφός ιμάντας της αμερικανικής ηγεμονίας (θυμηθείτε, παράδειγμα, το προοίμιο του ατλαντισμού που προστέθηκε από την Bundestag στη Συνθήκη των Ηλυσίων).

Τώρα, και για να απαντήσω στην ερώτησή σας σχετικά με τις εξουσίες που πραγματικά διατηρεί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας (και επομένως η Γαλλία), θα απαντήσω “σε όλες”, αλλά αρκεί να είμαστε πρόθυμοι να απελευθερωθούμε από αυτήν την εκούσια υποτέλεια.

Αυτή η χειραφέτηση όχι μόνο είναι δυνατή, αλλά υπάρχει ήδη στην πραγματικότητα. Έτσι, όλες οι κύριες πτυχές της Συνθήκης του Μάαστριχτ παραβιάζονται επανειλημμένα και όλο και πιο ανοιχτά εδώ και μισή ντουζίνα χρόνια από τη Γαλλία, από τους εταίρους της και από τα ίδια τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Δεν θα σταθώ στους πιο βασικούς από τους «κανόνες του Μάαστριχτ», τα όρια του -3% του δημοσίου ελλείμματος και του 60% του ΑΕΠ στο χρέος, που τηρούνται όταν φαίνεται καλό στα κράτη μέλη της ευρωζώνης, δηλαδή ποτέ. Αυτοί οι κανόνες, γνωστοί ως «Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης», ανεστάλησαν ακόμη και  sine die  από την Επιτροπή τον Μάρτιο του 2020 με το πρόσχημα την πανδημία.

Η απαγόρευση της χρηματοδότησης των δημοσίων ελλειμμάτων από την κεντρική τράπεζα (η “νομισματική χρηματοδότηση των ελλειμμάτων”) έχει επίσης καταπατηθεί χωρίς προβλήματα από την έναρξη της  ” ποσοτικής χαλάρωσης” της ΕΚΤ τον Ιανουάριο του 2015, με αλλαγή ταχύτητας στην εγκατάλειψη σχεδόν όλων των κανόνων (με εξαίρεση το φύλλο συκής της άμεσης εξόφλησης του νεοεκδοθέντος χρέους στη δευτερογενή αγορά και όχι απευθείας από το κράτος έκδοσης) με την υιοθέτηση του «σχεδίου αγοράς έκτακτης ανάγκης λόγω πανδημίας» του Μαρτίου 2020…

Όσον αφορά την ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών, θα έλεγα ότι η κρίση του Covid έδειξε ότι όλα λειτουργούν καλύτερα όταν υπάρχει στενός συντονισμός μεταξύ του υπουργείου Οικονομικών και της νομισματικής αρχής… Χάσαμε τη νομισματική μας κυριαρχία με το Μάαστριχτ; Επί του παρόντος, νομίζω ότι μπορούμε ξεκάθαρα να απαντήσουμε «όχι»***.

Christophe Bouillaud: Από ευρωπαϊκή σκοπιά, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πραγματικά δεν έχει πλέον έλεγχο του νομίσματος. Ομολογουμένως, εξακολουθεί να διορίζει τον επικεφαλής της Τράπεζας της Γαλλίας, αλλά δεν έχει πλέον καμία άμεση εξουσία για το τι αποφασίζει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Μπορεί να επηρεάσει τη διαδικασία διορισμού του επικεφαλής αυτού του ιδρύματος, μπορεί να ασκήσει πίεση, αλλά δεν μπορεί να δώσει εντολές. Από αυτή την άποψη, δεν βρισκόμαστε πλέον στην περίοδο που η Τράπεζα της Γαλλίας ήταν ένα πειθήνιο όργανο στα χέρια του κράτους. Είναι, φυσικά, αυτή η κρίσιμη διαφορά που έκανε τη Συνθήκη του Μάαστριχτ μια τόσο σημαντική στιγμή στην ιστορία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης για τις χώρες που υιοθέτησαν το ενιαίο νόμισμα. 

Νομοθετικό μονοπώλιο και συγκεντρωτισμός

Atlantico: Η πανδημία έδειξε ότι η Ευρώπη μπορεί να ασχολείται με θέματα, όπως η υγεία, στα οποία κανονικά είχε ελάχιστο προνόμιο a priori. Σε ποιο βαθμό η Ευρώπη γίνεται ολοένα και πιο σημαντική τα τελευταία 30 χρόνια, ακόμα και σε θέματα για τα οποία δεν είχε σκοπό να το κάνει;

Sébastien Cochard:  Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει την ασυναγώνιστη θεσμική εξουσία του μονοπωλίου της νομοθετικής πρωτοβουλίας, και αυτό από το 1957. Εκτός από την Επιτροπή, κανένα άλλο θεσμικό όργανο, κανένα κράτος- μέλος, δεν είναι σε θέση να προτείνει ένα ευρωπαϊκό κείμενο εναρμόνισης. Η πείρα δείχνει επίσης ότι, όσο ενθουσιώδη και αν είναι το Συμβούλιο ή το Κοινοβούλιο, το κείμενο που προτάθηκε αρχικά για συναπόφαση από την Επιτροπή υπέστη οριακές τροποποιήσεις κατά την τελική έγκρισή του. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει πάντα τη δυνατότητα να αποσύρει κατά τη διαδικασία νομοθετική πρόταση που θεωρεί ότι έχει «παραμορφωθεί» από το Συμβούλιο ή το Κοινοβούλιο.

Εξίσου σοβαρό, κάθε τομέας που ρυθμίζεται ήδη από ευρωπαϊκή νομοθεσία μπορεί να ρυθμιστεί μόνο με πρόταση της Επιτροπής: αυτός ο τομέας ξεφεύγει έτσι εντελώς από την εσωτερική νομοθετική πρωτοβουλία ενός κράτους μέλους. Ως εκ τούτου, το συμφέρον της Επιτροπής, προκειμένου να μεγιστοποιήσει την εξουσία της εις βάρος των κρατών μελών, είναι να προτείνει συνεχώς κείμενα εναρμόνισης τα οποία, εκ κατασκευής, πηγαίνουν πάντα προς την κατεύθυνση της ομοσπονδοποίησης. Ως θέμα αρχής, στόχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι πάντα η μείωση των εθνικών φραγμών. Ο στόχος αυτός συμπίπτει με το ενδιαφέρον των πολυεθνικών εταιρειών, ιδίως των αμερικανικών, που θέλουν να μπορούν να καλύπτουν ολόκληρη την ΕΕ από ένα μόνο σημείο εισόδου.

Ως εκ τούτου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να στερηθεί του μονοπωλίου της στη νομοθετική πρωτοβουλία. 

Επί του παρόντος, βρισκόμαστε ακόμη στον αγωγό της μόνιμης αύξησης του νομοθετικού πεδίου που υπάγεται στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Επιτροπής, εις βάρος των κρατών μελών. Θα ήθελα να παραθέσω εδώ αυτό το νομοθετικό σχέδιο της Επιτροπής (υποστηριζόμενο ενεργά από τη Γαλλική Προεδρία, που ασχολείται με την ιδεολογία της ευρωπαϊκής ορμής και ως εκ τούτου έτοιμο να καταφέρει χτύπημα σε βάρος του εθνικού συμφέροντος) που σφετερίζεται το δικαίωμα επιβολής οικονομικών κυρώσεων κατά χωρών που «χρησιμοποίησαν εμπορικές πολιτικές για πολιτικούς σκοπούς». Μια τέτοια επέκταση των εξουσιών της Επιτροπής θα έδινε ουσιαστικά τέλος στην απαιτούμενη ομοφωνία όσον αφορά τις κυρώσεις της ΕΕ και, ως εκ τούτου, θα αφαιρούσε από τα κράτη το βέτο τους σε θέματα εξωτερικών υποθέσεων. Αυτή η μεγάλη επέκταση των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής θα παραβίαζε σοβαρά τη διπλωματική μας κυριαρχία.

Christophe Bouillaud:  Σε όλα τα θέματα που πραγματεύεται, η ΕΕ επεκτείνει τις παρεμβάσεις της μόνο όταν το προβλέπουν οι Συνθήκες. Ωστόσο, στη συντριπτική πλειοψηφία των δημοσίων πολιτικών, υπάρχει πλέον νομική δυνατότητα παρέμβασης, έστω και πολύ οριακά σε σχέση με την ουσία της υπό εξέταση δημόσιας πολιτικής. Τελικά, θα μπορούσαμε να αντιστρέψουμε την ερώτησή σας και να πούμε ότι η ΕΕ γίνεται πιο σημαντική σε όλα και ότι είναι προορισμένη να το κάνει σε όλα. 

Το ίδιο σκεπτικό θα μπορούσε να εφαρμοστεί και στο διεθνές πλαίσιο. Γίνεται δύσκολο να βρεθεί μια δημόσια πολιτική όπου να μην υπάρχει κάποιο διεθνές πρότυπο προς σεβασμό. Η πανδημία του COVID-19 μας υπενθύμισε έτσι τον ρόλο του ΠΟΥ. Η διαφορά είναι ότι στο ευρωπαϊκό πλαίσιο υπάρχουν πιο πραγματικά δεσμευτικοί νόμοι για ένα κράτος μέλος της ΕΕ παρά στο διεθνές πλαίσιο. 

Atlantico: Εχουν ευθύνη οι Γάλλοι πολιτικοί γι’ αυτή την κατάσταση; Θα μπορούσε ο μελλοντικός αρχηγός του κράτους, όποιος κι αν είναι, να πετύχει μια νέα ισορροπία δυνάμεων;

Sébastien Cochard: Οι  Γάλλοι πολιτικοί, θα έλεγα μετά τον Ζισκάρ, τον υπουργό Οικονομικών του στρατηγού de Gaulle, ειδικά με την αριστερά στην εξουσία και τη στροφή στη λιτότητα το 1983, φέρουν πλήρη την ευθύνη για την αποβιομηχάνιση και τη φτωχοποίηση της Γαλλίας. Δεν φταίει η Γερμανία, οι ΗΠΑ ή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οπως προαναφέρθηκε, η δουλεία  είναι πάντοτε μόνο εθελοντική. 

Ναι, ο μελλοντικός αρχηγός κράτους έχει όλα τα μέσα να εξισορροπήσει εκ νέου τις επιπτώσεις της ΕΕ στη Γαλλία. Απλώς, όπως είπε ο Paul Valéry, «πρέπει να θέλεις να θέλεις»… Επιλέγουμε τις μάχες μας και τις διεξάγουμε με αυτοπεποίθηση. Όλα είναι πιθανά, δεν υπάρχει μοιραίο, ούτε νομικό ούτε οικονομικό, όπως δείχνει η συνεχής καταπάτηση όλων των διατάξεων της Συνθήκης του Μάαστριχτ.

Christophe Bouillaud:  Όσο για τη σχέση στο μέλλον, στις επενδύσεις, στις δημόσιες δαπάνες με την ευρεία έννοια, όλα εξαρτώνται από τη βούληση του μελλοντικού Γάλλου Προέδρου. Πρέπει να συνεχίσουμε να κάνουμε την Ευρώπη μια δύναμη που δεν φείδεται δαπανών. Υπάρχει ένα παράθυρο ευκαιρίας και πρέπει να επιβάλουμε μια αλλαγή οπτικής.  

Βασικά, αυτό για το οποίο θα μπορούσαμε να κατηγορήσουμε την Ευρώπη είναι να ενθάρρυνε τους πιο μέτριους εθνικούς ηγέτες να ακολουθήσουν τον απλούστερο τρόπο: περικοπές προϋπολογισμού, εξοικονομήσεις δεκάρων, καθυστερήσεις στη λήψη αποφάσεων με το πρόσχημα της εξοικονόμησης χρημάτων κ.λπ…

Εν ολίγοις, οι Γάλλοι έχουν δίκιο που θέλουν να κρίνουν τη δράση του απερχόμενου Προέδρου κατά τις προεδρικές εκλογές, επειδή παραμένει υπεύθυνος για πολλές βασικές πτυχές της δημόσιας πολιτικής, και έχουν δίκιο να ελπίζουν σε μια αλλαγή μέσω αυτών των προεδρικών εκλογών. Η ιδιότητα του μέλους της ΕΕ μπορεί να χρησιμοποιηθεί καλώς ή κακώς από τους εθνικούς ηγέτες σε μεγάλο αριθμό κρίσιμων τομέων για την καθημερινή ζωή του γαλλικού λαού. Δεν πρέπει να αποτελεί δικαιολογία για να μην κάνουμε τίποτα. Παραμένουμε ελεύθεροι να βελτιώνουμε χιλιάδες πτυχές της ζωής μας, αρκεί να επιλέγουμε αποτελεσματικούς και ορθολογικούς ηγέτες.

*Ο Sebastien Cochard είναι οικονομολόγος, πρώην ανώτερος υπάλληλος του υπουργείου Οικονομικών της Γαλλίας και ο Christophe Bouillaud, καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο Ινστιτούτο Πολιτικών Μελετών της Γκρενόμπλ.

**Η Ευρωπαϊκή Ενωση ξεκίνησε ως σχέδιο της ναζιστικής Γερμανίας κατά της ΕΣΣΔ (βλ. Αφίσα), και μισόν αιώνα μετά το σχέδιο ολοκληρώνεται – περιέργως; – υπό την κυριαρχία της Γερμανίας. Μόνο που τη θέση της παλιάς ΕΣΣΔ  πήρε η Ρωσία! Η εκχώρηση του ονόματος «Μακεδονία» στα Σκόπια ήταν αποτέλεσμα της πολιτικής κηδεμονίας που ασκεί η Γερμανία στη χώρα μας. (Περισσότερα στο Ανιχνεύσεις, ΕΕ: Ναζιστικό σχέδιο,αμερικανική η σφραγίδα).

***Εννοείται ότι αυτή η δυνατότητα δεν υπάρχει για την Ελλάδα. Ηδη, με τα Μνημόνια ο εθνικός πλούτος έχει υποθηκευτεί, οι κερδοφόροι παραγωγικοί τομείς περιήλθαν στα χέρια ξένων και, μετά την πανδημία, θα επανέλθει η λιτότητα.

Πηγή: https://artofuss.blog/2022/02/08/30-ans-apres-maastricht-quels-pouvoirs-garde-vraiment-un-president-de-la-republique-francais/

– Ιδιωτικό κράτος

– Δεν γνωρίζω ποιανού είναι πάντως μας κρατεί καλά, ως τώρα τουλάχιστον, κι ας είναι κυνικό, ξεδιάντροπο και γελοίο.

– Ω, απόθεμα, προς εκκαθάριση.

– Εκκαθάριση από τα έξω, εκρίζωση προς τα μέσα· μακάριοι όσοι τραύλισαν το «ναι» στο καθαρτήριο άγγιγμα της καλής τους νεράιδας! Αλλά πριν, χωρίς προηγούμενη φιλόπονη εκρίζωση, η εκκαθάριση με το νεραϊδίσιο ραβδί της μάλλον δεν θα μας καταδεχθεί.

Ευεργετική θα ΄ταν μια αίσθηση του «κρατικού κακού», «κρατισμού» ή «κρατολατρείας», σαν ενός ξένου σώματος μέσα μας που καθηλώνει στο υπαρκτικά στοιχειώδες, σε μια ζωή εν τάφω, ζωή που δεν είναι ζωή αλλ’ ωστόσο ζωντανός πόνος, νοσταλγία της ζωντανής ύπαρξης, πόνος της αποθυμιάς της: ίσως τότε ο πόνος από την εκρίζωση του παραπάνω κρατικού «απωθημένου» να φάνταζε καλοδεχούμενος, και το κράτος σαν ένα από τα παιχνιδάκια που αφήνουμε πίσω μας όταν ωριμάζουμε.

Αλλιώς, διχασμένος μεταξύ δύο κυρίων, δεν μπορείς να σταθείς απέναντι σε κανένα κράτος: σαν νεκροζώντανος θα σπαταλιέσαι μπαινοβγαίνοντας στην επικράτεια του Κανενός, που τη μισείς, αλλά και δεν μπορείς χωρίς αυτή.

Το εν Ελλάδι ιδιωτικό κράτος «ιδιωτείας» ή κράτος ιδιωτών σίγουρα δίνει περισσότερες λαβές για να το απεχθάνεσαι και μακάρι να μη χρειάζονται κι άλλες πειστικότερες. Έχει και τα καλά της η ρήση πως «στην Ελλάδα όλα διαφέρουν κατά το ποσοστό του γελοίου» αν πάντα ισχύει τόσο για τα σπουδαία όσο και για τα χαμερπή· πράγματι ποιος μπορεί να γελάσει με το Άουσβιτς…, αλλά μήπως κι εμείς δεν έχουμε φρικαλεότητες δικές μας; Η μόνη διαφορά είναι ο μαζικός, μεθοδικά οργανωμένος και ψυχρά εκτελεσμένος χαρακτήρας, πράγματα που παραδοσιακά ευτυχώς μας δυσκόλευαν· αν όμως κρίνουμε από τον σημερινό οργασμό εκσυγχρονιστικής ευθυγράμμισης και εντατικοποίησης που μας έχει κυριεύσει, ίσως αλλάξουμε γνώμη. Οι περισσότεροι δεν το έχουμε αντιληφθεί· γι’ αυτό και επικυρώνουμε με τη συμμετοχή μας, συχνά ένθερμη, τούτη τη μανία αναδόμησης ενός Κράτους που, παραδόξως, κι όχι μόνο λόγω ατζαμοσύνης ή αδηφαγίας, αποδιοργανώνει, απομονώνει και βραχυκυκλώνει κάθε κίνηση των υπηκόων του. Μας διαφεύγει πως απαιτεί και η εξόντωση σωστό σχεδιασμό, την πειθαρχία της, την ασκητική της, ακόμη και την ανανέωσή της για να δείχνει πάντα φρέσκια και θελκτική! Ας μη θρηνούμε λοιπόν για τις ελληνικές «ατέλειες» του κρατικού οικοδομήματος, την ιδιωτεία του κι όλα τα παρελκόμενά της, γιατί αυτές ίσως αποδειχτούν σωτήριες, αν τις ερμηνεύουμε σωστά.

Μόνη ελπίδα σωτηρίας, να γίνουμε κοινωνία αγίων, να εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλον, ελπίζοντας πάντα πως δεν θα ξεσηκώσουμε τόση χαιρεκακία, ώστε να μας ρίχνουν όπως άλλοτε στη φωτιά ή στα λιοντάρια, όχι μόνο γιατί αυτά τα δεινά αντικαθίστανται από πάρα πολλές εκλεπτυσμένες όσο και αποτελεσματικές «τελικές λύσεις» αλλά και γιατί κανείς πια δεν θεωρεί χρέος του, φευ, να περιμένει να αγιάσεις πρώτα προκειμένου να σου πάρει τη ζωή! Ίσα-ίσα αυτό επικαλούνται οι συνήθεις ανθρωποδιωκτικές Αρχές: γι’ αυτές οι άνθρωποι κρινόμαστε ένοχοι, «ελαττωματικοί» μπροστά στον θαυμαστό καινούργιο κόσμο τους, ακριβώς επειδή δεν είμαστε άγιοι και αγίες! Και κατά μια έννοια ίσως να έχουν δίκιο· μετά από 2 χριστιανικές χιλιετίες θα μπορούσαμε κι εμείς, οι χριστιανοί, να είμαστε κάπως καλύτεροι, αδελφέ μου. Και δεν φταίνε μόνο οι άλλοι για τα δεινά μας· έχει και το καθίδρυμα που αποκαλούμε εκκλησία μας τα αμαρτήματά του. Δεν ήταν μόνο οι «άσωτοι» όσοι του γυρίσαν την πλάτη, ούτε ασφαλώς είμαστε «σωσμένοι» όσοι εμμένουμε στους κόλπους της. Αλλά αν αληθεύει πως ποτέ δεν είμασταν τόσο του ύψους όσο και του βάθους συνάμα, είναι χωρίς άλλο ο χριστιανισμός που άνοιξε το έδαφος σε τούτη την ιλιγγιώδη παλινδρόμηση από το ζενίθ στο ναδίρ κάτω από κάθε μας βήμα.

του Πιέρ Πάολο Παζολίνι

Είμαι υπέρ των οκτώ δημοψηφισμάτων που προτάθηκαν από το ριζοσπαστικό κόμμα και θα ήμουν πρόθυμος να κάνω άμεσα μιαν εκστρατεία για το σκοπό αυτό. Συμμερίζομαι με το ριζοσπαστικό κόμμα την αγωνία της επικύρωσης, την αγωνία να περιβληθούν με το νόμιμο τύπο και να εγκριθούν οι θέσεις του σε ζητήματα υπαρκτά: αυτή είναι η πρώτη αρχή της δημοκρατίας. Εντούτοις, έχω τραυματιστεί από τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων, επειδή τη θεωρώ, όπως πολλοί, νομιμοποίηση  δολοφονίας.

Στα όνειρα και στην καθημερινή συμπεριφορά μου – κάτι κοινό για όλους τους ανθρώπους – ζω την προγεννητική ζωή μου, τη χαρούμενη βύθιση μου στα μητρικά νερά: Ξέρω ότι εκεί υπήρχα. Και περιορίζομαι να αναφέρω τούτο μόνο, επειδή έχω πιο επείγοντα πράγματα να πω για την άμβλωση. Ότι η ζωή είναι ιερή είναι προφανές: είναι μια αρχή ισχυρότερη από κάθε αρχή της δημοκρατίας και είναι ανώφελο να το επαναλάβω. Το πρώτο πράγμα που θα ήθελα να πω είναι το εξής: όσον αφορά την άμβλωση, είναι η πρώτη και η μόνη περίπτωση κατά την οποία όλοι οι ριζοσπάστες και οι πιο αγνοί και αυστηροί δημοκράτες επικαλούνται τη Realpolitik και ως εκ τούτου καταφεύγουν στην «κυνική» παραποίηση των πραγματικών δεδομένων και της κοινής λογικής. Αν ισχυρισθούμε ότι αυτοί έθεταν πάντοτε, πάνω απ’ όλα, και μάλλον κατά τρόπον ιδεολογικό (όπως άλλωστε είναι σωστό), το πρόβλημα του ποιες είναι οι «πραγματικές αρχές» τις οποίες πρέπει να υπερασπισθούν, αυτή τη φορά πάντως δεν το έκαναν. Ωστόσο, όπως αυτοί γνωρίζουν καλά, δεν υπάρχει ούτε μια περίπτωση οι «πραγματικές αρχές» να συμπίπτουν με εκείνες που η πλειοψηφία θεωρεί δικαιώματά της. Στο δημοκρατικό πλαίσιο, αγωνιζόμαστε, ασφαλώς για την πλειοψηφία, δηλαδή για τη συμφωνία και συνεργασία με το σύνολο του πολιτισμένου κόσμου, αλλά διαπιστώνουμε ότι η πλειοψηφία, μέσα στην ίδια της την αγιότητα, είναι πάντα λανθασμένη: επειδή ο κονφορμισμός της είναι πάντοτε, από την ίδια τη φύση του, φριχτά καταπιεστικός. Γιατί θεωρώ τις αρχές, στις οποίες οι ριζοσπάστες και οι προοδευτικοί γενικά (κονφορμιστικά) βασίζουν τον αγώνα τους για τη νομιμοποίηση της έκτρωσης, ως μη  «πραγματικές»; Για μια σειρά λόγων χαοτική, τρικυμιώδη και συναρπαστική.

Ξέρω ωστόσο, όπως είπα, ότι η πλειοψηφία, είναι σύμπασα, εμπράκτως, υπέρ της νομιμοποιήσεως της εκτρώσεως (ακόμα και αν ενδεχομένως στην περίπτωση ενός νέου δημοψηφίσματος πολλοί θα ψήφιζαν εναντίον και η συντριπτική νίκη θα ήταν λιγότερο παταγώδης). Η νομιμοποιημένη έκτρωση συνιστά πράγματι – δεν υπάρχει αμφιβολία ως προς αυτό – μια τεράστια διευκόλυνση για την πλειοψηφία. Κυρίως γιατί καθιστά δυνητικά ακόμα πιο άνετη τη συνουσία – το ετεροφυλικό ζευγάρωμα – ως προς την πραγματοποίηση της οποίας  διαφαίνεται ότι δεν υφίστανται πλέον πρακτικά εμπόδια. Αλλά αυτή η ελευθερία της συνουσίας του ζευγαριού έτσι όπως εννοείται από την πλειοψηφία – αυτή η θαυμαστή και γενναιόδωρη υποστήριξή της – από ποιον ήταν σιωπηρά ηθελημένη, σιωπηρά θεσπισμένη και σιωπηρά εισαχθείσα, με τρόπο ανεπίστρεπτο, στις συνήθειές μας; Από τη σκοτεινή εξουσία της κατανάλωσης, από τον νέον φασισμό. Αυτή έχει σφετεριστεί τις ανάγκες για ελευθερία, ας το πούμε έτσι, τις φιλελεύθερες και προοδευτικές ανάγκες και, κάνοντάς τες δικές της, έχει αλλάξει τη φύση τους. Σήμερα η σεξουαλική ελευθερία της πλειονότητας των ανθρώπων είναι στην πραγματικότητα μία συνθήκη, μία υποχρέωση, ένα κοινωνικό καθήκον, ένα κοινωνικό άγχος, ένα ανεξίτηλο χαρακτηριστικό της ποιότητας της ζωής του καταναλωτή. Κοντολογίς, η ψευδής απελευθέρωση και προστασία της ευζωίας, προξένησε μίαν επίσης και ίσως πιο αρρωστημένη ακόμα και βασανιστική δουλεία από αυτήν που υπήρχε κατά τις περιόδους της ανέχειας.  

Στην πραγματικότητα: το πρώτο αποτέλεσμα μιας σεξουαλικής ελευθερίας που «χαρίζεται» από την εξουσία είναι μια πραγματική γενική νεύρωση. Η ευκολία δημιούργησε την εμμονή. Γιατί είναι μια «εισαχθείσα» και επιβληθείσα ευκολία, που απορρέει από το γεγονός ότι η ανοχή της εξουσίας αφορά μόνο στη σεξουαλική ανάγκη που εκφράζεται από τον κονφορμισμό της πλειοψηφίας. Προστατεύει μόνο το ζευγάρι (όχι μόνο, φυσικά, το έγγαμο): και ως εκ τούτου το ζευγάρι κατέληξε να γίνει μία παροξυσμική κατάσταση, αντί να γίνει πρότυπο ελευθερίας και ευτυχίας (όπως θα το ήθελαν οι δημοκρατικές προσδοκίες). Δεύτερον: όλα όσα είναι σεξουαλικά «διαφορετικά» αγνοούνται και απορρίπτονται. Με μια βία ίση με εκείνη των ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης (κανείς δεν θυμάται ποτέ, φυσικά, ότι οι σεξουαλικά «διαφορετικοί» κατέληξαν εκεί). Είναι αλήθεια. Βέβαια, η νέα καταναλωτική εξουσία επεκτείνει την ανοχή της και στις μειονότητες. Δεν θα μπορούσαμε ίσως να αποκλείσουμε ότι, αργά ή γρήγορα, θα συζητηθεί και αυτό δημοσίως. Εξάλλου, οι ελίτ είναι πολύ πιο ανεκτικές στις σεξουαλικές μειονότητες από ό, τι στο παρελθόν και σίγουρα ειλικρινά (και για το λόγο ότι αυτό ικανοποιεί σήμερα τις συνειδήσεις τους). Από την άλλη πλευρά, η τεράστια πλειοψηφία (η μάζα: πενήντα εκατομμύρια Ιταλοί) έχει προσλάβει τα σκληρά, βίαια και επαίσχυντα χαρακτηριστικά μιας τέτοιας δυσανεξίας απέναντι στο οντολογικά διαφορετικό, που η ιταλική ιστορία δεν γνώρισε ποτέ. Τα τελευταία χρόνια, ανθρωπολογικά, υπήρξε ένα τεράστιο φαινόμενο αλλοτρίωσης και εκτροπής: ο ιταλικός λαός, μαζί με τη φτώχεια, δεν θέλει πλέον να θυμάται την «πραγματική» ανοχή του: δηλαδή, δεν θέλει πλέον να θυμάται τα δύο φαινόμενα που χαρακτήρισαν ολόκληρη την ιστορία του. Αυτήν την ιστορία που η νέα εξουσία θέλει να αποτελέσει οριστικό παρελθόν. Είναι αυτή η ίδια μάζα (έτοιμη για εκβιασμό, ξυλοδαρμό, λυντσάρισμα των μειονοτήτων) που, με απόφαση της εξουσίας, περνά τώρα πάνω από την παλιά σύμβαση κληρικού–φασισμού και είναι πρόθυμη να δεχτεί τη νομιμοποίηση της άμβλωσης και επομένως την κατάργηση κάθε εμποδίου στη σχέση του καθαγιασμένου ζευγαριού…

(«Είμαι εναντίον της εκτρώσεως», απόσπασμα από ομώνυμο άρθρο του Παζολίνι στην εφημερίδα Corriere della Sera, 19 Ιανουαρίου 1975. Η μετάφραση είναι του Αναστάσιου Θεοφιλογιαννάκου).

σε περιβάλλον κρίσης, αυτογνωσίας & δημοκρατίας

του Γρηγόρη Κλαδούχου

Στους χρηματοπιστωτικούς ανέμους η ελληνική αγροτική παραγωγικότητα δεν είχε αμυντικά αναχώματα. Είχε υπονομευθεί από τις κομματικές ηγεσίες της Μεταπολίτευσης. Από άγνοια και επιβολή ιδεολογημάτων, αντιμετώπισαν τον αγροτικό χώρο και την ύπαιθρο ως υπόβαθρο εξωγενών δραστηριοτήτων, κακοποίησαν το τοπίο και το έδαφος, αρνήθηκαν υποδομές και ακύρωσαν το πολυώνυμο διατροφικό πλεονέκτημα.

Το αγροτικό τοπίο, η ελληνική ύπαιθρος είναι έκφραση πυκνής ιστορίας, πολλών  οικισμών, κοινωνικών σχέσεων και εργασίας. Είναι ένας διαφορετικός κοινωνικοοικιστικός σχηματισμός απ’ αυτόν της Δύσης, με τις μεγάλες εκμεταλλεύσεις και τον ανύπαρκτο οικιστικό ιστό.

Η επανεισαγωγή του ελληνικού αγροτικού χώρου σ’ έναν αναγεννητικό, αναπτυξιακό σχεδιασμό θα εξαρτηθεί από την απάντηση που θα δοθεί στις σχέσεις πόλης – υπαίθρου, παραγωγής –  τυπικότητας, πολίτη – καταναλωτή. Ιδιαίτερα με την αποκατάσταση μιας αντίληψης για τον αγρότη – καλλιεργητή.  Ως έκφραση μιας σύγχρονης και κύρους δραστηριότητας και ταυτόχρονα με την κατανόηση της ενεργειακής και οικολογικής  της βαρύτητας. Οι καλλιεργητές της γης εκτός από την παροχή αυτών που χρησιμεύουν ως πρώτη απαιτούμενη,  την διατροφική ενέργεια, διαμορφώνουν το ελληνικό τοπίο. Ο διατροφικός τομέας και ο χώρος ανάπτυξής του είναι η επένδυση στο μέλλον. Γι’ αυτό όσοι θέλουν να είναι ανθρωπιστές, άνθρωποι της ειρήνης και των βιώσιμων κοινωνιών, πρέπει να δεχτούν ένα σύνθημα, μεγάλου, σύγχρονου ιδεολογικού περιεχομένου: «όχι στην εχθρικότητα προς το περιβάλλον και την εργασία της υπαίθρου».

***

Η οικονομική παγκοσμιοποίηση τείνει να απομακρύνει τις αποφάσεις από τοπικούς, περιφερειακούς και εθνικούς θεσμούς. Έχει ως συνέπεια την καταστροφή και υπεξαίρεση των δικαιωμάτων αυτοπραγμάτωσης και αυτοανάπτυξης. Οι κοινωνίες της κατανάλωσης αντικαθιστούν αυτές που συγκροτούνται με βάση την εργασία και τα παραγωγικά μοντέλα. Η διάλυση των κοινωνικών δεσμών και ταυτοτήτων, είναι συνώνυμη της υποχώρησης της παραγωγικής παράδοσης και μνήμης, είναι  κρίση της αυτογνωσίας και της δημοκρατίας.

Τα τυπικά προϊόντα διατροφής πρέπει να επανεισαχθούν ως πρόταση γαστρονομικού πολιτισμού. Ως στοιχεία εδαφικής ταυτότητας συνθεμελιώνουν μια αληθινή, αυθεντική και συγκροτημένη εικόνα κάθε περιοχής. Κάθε διαφορετική διατροφική παραγωγή και συμπεριφορά είναι γνώσεις, σχέσεις διαφορετικές σ’ έναν εσωτερικό οικονομικό κύκλο που είναι γαστρονομική και τοπική ταυτότητα. Γι’ αυτό και οι τοπικές και περιφερειακές εκφράσεις πολιτισμού οφείλουν να ερευνούν τον κοινωνικό σχηματισμό και να εκπαιδεύουν στους όρους δημιουργίας της ταυτότητάς του.

Μια τοπική κοινωνία αποδεικνύει πόσο πολιτικοποιημένη είναι όταν δημιουργεί οριζόντιες οικονομικές σχέσεις στο εσωτερικό της, αποφεύγει τις κάθετες, από τα πάνω και από μακριά μεγάλες αλυσίδες διανομής. Όταν έχει συνείδηση της αξίας του λαδιού, του οίνου και των άλλων προϊόντων με ποιότητα, ταυτότητα, όνομα, γνώσεις, ιστορικές αναφορές μεγάλης προστιθέμενης συμβολικής αξίας. Πριν όμως αυτά τα προϊόντα φθάσουν ακόμα και στα ράφια της μεγάλης διανομής, πρέπει να έχει προηγηθεί η ιδέα τους, η πρότασή τους ως άλλο στυλ ζωής και πολιτισμού. Ο Levi Strauss έλεγε ότι «νομίζεις ότι λαμβάνεις τροφή αλλά στην ουσία τρέφεσαι με πολιτισμό».    

***

Πολεοδομικά και χωροταξικά συστήματα ποιότητας καθορίζονται και από μικρές αποστάσεις παραγωγικού και καταναλωτικού χώρου. Ένα τέτοιο σύστημα κοντινών αποστάσεων είναι ενεργειακή οικονομία, είναι παροχή φρέσκων και εποχιακών διατροφικών προϊόντων. Είναι μείωση των πολλών ενδιάμεσων της εφοδιαστικής αλυσίδας, ισορροπεί στην απαίτηση λογικού κόστους και στην προσφορά αλλά και στην ζήτηση. Ιδιαίτερα όταν οι ίδιοι οι παραγωγοί μπορούν να παρέχουν τα προϊόντα τους σε εκθετήρια, τοπικές αγορές, κάτι που έχουν κατορθώσει στην Αμερική με τα farmer’s market.

***

Η τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη νοείται μόνο ως πνοή της ταυτότητας του ίδιου του χώρου, της εδαφικής κληρονομιάς. Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι κοινωνική βιωσιμότητα επανασχεδιασμένη πάνω στην κεντρικότητα του εδάφους. Όχι μοντέλων καταναλωτικού ξενισμού. Η κοινωνική ευθύνη δεν είναι χαρακτηριστικό μόνο μιας επιχειρηματικής ή εργοδοτικής πλευράς. Είναι και του παραγωγού, οικογενειακής αγροτικής εκμετάλλευσης αλλά και του καταναλωτή – πολίτη. Η μικρότερη κακοποίηση  – κατανάλωση εδάφους, πρέπει να αναδειχθεί ως κριτήριο πολιτισμού. Κάθε μικρή γαστρονομική γιορτή ή μαγειρική είναι πολιτισμικό γεγονός αν είναι προέκταση του αγροτικού περίγυρου. Ωφέλιμο παρελθόν δεν είναι μόνο τα ελάχιστα από τους παραδοσιακούς και αρχαιολογικούς θησαυρούς που διατηρήσαμε. Είναι και κάθε αυθεντικό, τυπικό ως ταυτότητα, ως συνέχεια που ωστόσο πρέπει ν’ ανακαλύψουμε. Δεν υπάρχει –κατά τον Κάρλος Φουέντες– ζωντανό παρόν με νεκρό παρελθόν.

Ανώφελο, κάκιστο παρελθόν είναι οι ανεπαρκείς και ανεύθυνοι που ερημοποίησαν την ελληνική ύπαιθρο. Η τιμωρία τους σημαίνει αυτογνωσία, επιστροφή με σύγχρονες μορφές του παραγωγικού και οινογαστρονομικού πολιτισμού αιώνων. Σημαίνει όμως και Δημοκρατία γιατί αφορά στην αυτοέκφραση των κοινωνιών.

Δημοσιεύθηκε στο τεύχος 34 του περιoδικού manifesto