του Θεόδωρου Ε. Παντούλα
Βλέπεις, εἶπε, εἶναι οἱ Ἄλλοι
καὶ δέ γίνεται Αὐτοί χωρὶς Ἐσένα
καὶ δέ γίνεται μ’ Αὐτούς χωρίς Ἐσύ…
Βλέπεις, εἶπε, εἶναι οἱ Ἄλλοι
καὶ ἀνάγκη πᾶσα νὰ τοὺς ἀντικρύσῃς
ἡ μορφή σου ἂν θέλῃς ἀνεξάλειπτη νὰ ‘ναι
καὶ νὰ μείνῃ αὐτή.
Οδυσσέας Ελύτης, Το Άξιον Εστί, «Η Γένεσις»
στον Ανδρέα Βιτούλα, που μου έδωσε την αφορμή
Ο πλέον διαδεδομένος τρόπος πολιτικής συμπεριφοράς είναι ο «δεν βαριέσαι». Οι κουτοπόνηροι άνθρωποι αυτής της κατηγορίας στην πραγματικότητα είναι οι στυλοβάτες της κομματοκρατίας. Αυτοί που προσκολλώνται σ’ ένα κόμμα ή σ’ έναν κομματάρχη και κάνουν τις «δουλίτσες» τους. Αντιπαροχές εμπορεύονται. Εξασφαλίζουν με την στήριξή τους προστάτες και προστασία.
Σ’ αυτή την κατηγορία πρέπει όμως να συγκαταριθμηθούνε και οι «όλοι ίδιοι είναι», «πού να μπλέκεις τώρα;». Είναι αυτοί που απέχουν. Η δικαιολογημένη αποστροφή τους είναι, εν τέλει, ο σουσουδισμός που επιτρέπει στους παραπάνω, κάνοντας τα κουμάντα τους, να μακροημερεύουν. Γι’ αυτό η κομματοκρατία διόλου δεν ενοχλείται και διόλου δεν ενοχλεί τους ανεκπροσώπητους.
Ο δεύτερος (και λιγότερο δημοφιλής) τρόπος πολιτικής συμπεριφοράς είναι αυτών που μετέχουν σε μικρές ή λιγότερο μικρές συλλογικότητες. Αυτών που δίνουν τις μάχες του αυτονόητου στην γειτονιά ή στο (μικρό) κόμμα τους. Άνισες μάχες, να μην γραφτεί ερήμην τους η ιστορία ή, έστω, να μην περάσει ατουφέκιστη η παλιανθρωπιά. Μαρτυρία (άλλου) ήθους, που τρέφει την αβάσιμη ελπίδα ότι τα καντηλάκια που ανάβει, δεν θα τα σαρώσει ο άνεμος του ωχαδελφισμού. Δύσκολη δουλειά, όχι μόνο γιατί κάνουν κακό χωριό τα λίγα σπίτια, αλλά επειδή οι χωρικοί τους γίνονται από δυο χωριά χωριάτες χωρίς χαμήλωμα των εγωισμών, διάκριση κι αλληλοπεριχώρηση.
Ο τρίτος τρόπος πολιτικής συμπεριφοράς συνδυάζει στοιχεία από τους δυο προηγούμενους. Μερική ιδιώτευση κι επιλεκτική συμμετοχή. Δουλειά γραφείου δηλαδή. Όσοι την ασκούν επιλέγουν και πεδίο και συνοδοιπόρους. Μπορούν λ.χ. να καταγγέλλουν την φαυλοκρατία αλλά η ανάσχεσή της, δεν είναι δική τους σκοτούρα. Αυτοί, συνήθως, δεν λερώνουν ούτε τ’ ακροδάχτυλά τους και τα έχουν καλά με όλους. Ο λόγος τους δε έχει γωνίες. Είναι επιτήδεια στογγυλεμένες οι αμφίσημες επιτιμήσεις τους.
Νομίζω ωστόσο ότι στην φτιαξιά μου πάει περισσότερο αυτή, η τρίτη, συμπεριφορά. Όχι για να τα έχω καλά με όλους, αλλά επειδή η πολλή συνάφεια του κόσμου με δυσκολεύει. Πώς να το κάνουμε; Είναι περισσότερο βολική η αφ’ υψηλού αποστασιοποίηση. Δεν είμαι όμως καθόλου σίγουρος ότι είναι και η πλέον έντιμος.
Υ.Γ. Όσοι δεν κολλάνε ένσημα στον ευρωεπαρχιωτισμό, που ρήμαξε τον τόπο, έχουν κι ένα επιπλέον χρέος. Να διαχωρίσουν τον πατριωτισμό από την αγελαία και συμπλεγματική πατριδοκαπηλία. Όχι επειδή οι μαγαρισιές κολλάνε στα πολυτίμητα τζιβαϊρικά, αλλά επειδή αδικούν πρωτίστως αυτούς που δεν μετέχουν στην στημένη δημοπράτησή τους.
Φωτογραφία: James Burke, Δεκέμβριος 1959, Τρίπολη.
Published by