του Νίκου Μαυρίδη
Ο γεωγράφος Cristophe Guilluy διαμόρφωσε μια ιδιαίτερη περιγραφή της σύγχρονης Γαλλίας μέσω μια νέας ανάγνωσης την πολιτικής γεωγραφίας της. Εντόπισε το πολιτικό-κοινωνικό κενό της Γαλλίας σ’ αυτό που ονόμασε «Περιφερειακή Γαλλία» («La France périphérique, Comment on a sacrifié les classes populaires, Flammarion 2014»). Η περιφερειακή Γαλλία εκτείνεται από τα προάστια των μεγαπόλεων της Γαλλίας, Παρίσι, Λυών, Ναντ, Μασσαλία προς τις αγροτικές ή ημιαγροτικές περιοχές, τα μικρά και μεσαία χωριά της Γαλλίας, την μετα-αστική γεωγραφική επικράτεια της Γαλλίας. Ο αστικός χώρος των μεγάλων μητροπόλεων της Γαλλίας είναι ο κόσμος των νικητών της Παγκοσμιοποίησης, ο κόσμος της νέας «συνδεδεμένης» οικονομίας της παγκοσμιοποίησης, της υψηλά αμοιβόμενης και πλήρους απασχόλησης ή εν πάση περιπτώσει αυτών των εργαζομένων που ο Γκιουλί ονομάζει «προστατευόμενους» ή «ασφαλείς» (δημόσιοι υπάλληλοι, υψηλές και επαρκείς συντάξεις κ.τ.λ.). Αντιθέτως η «Περιφερειακή Γαλλία» είναι ο κόσμος των ανέργων, των χαμηλοσυνταξιούχων, των ευκαιριακά εργαζομένων, των χαμηλόμισθων εργαζομένων του «Μπλε Κολάρου». Η περιφερειακή Γαλλία προέκυψε από την σταδιακή κατάρρευση και εξαφάνιση Μεσαίων Στρωμάτων μετά την έκρηξη της οικονομίας της παγκοσμιοποίησης. Μεγάλο μέρος της «Περιφερειακής Γαλλίας» γίνεται το αναπεπταμένο πεδίο διείσδυσης του «Εθνικού Μετώπου» (Front National) ή πλέον συμφώνως προς την πρόσφατη μετονομασία του, «Εθνική Συσπείρωση» (Rasseblement National), της Marine Le Pen. Σε αντίθεση με τα μεταναστευτικά ρεύματα από το Μαγκρέμπ και την υποσαχάρια Αφρική που αποτελούν πολιτική πελατεία της πολυπολιτισμικής κεντροαριστεράς, η Περιφερειακή Γαλλία δείχνει δύο πολιτικές τάσεις: πρώτον απορρίπτει διαρρήδην τα κόμματα που εμφανίζονται πλέον ως φορείς και εκπρόσωποι των «Νικητών» της Παγκοσμίοποιησης, όπως το εμβληματικό «Parti Socialiste», το «Ρεπουμπλικανικό Κόμμα» ή κυρίως, σήμερα, το κόμμα του Μακρόν «La Republique en Marche». Τα κόμματα αυτά κερδίζουν όλο και περισσότερο τον κόσμο της «Νέας Οικονομίας», αλλά και τους επαρκώς διαβιούντες συνταξιούχους, τους «ασφαλείς και προστατευόμενους», ενώ γενικώς επωφελούνται από την εντυπωσιακή γήρανση του εκλογικού σώματος στην Γαλλία, αλλά και σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Ο Guilluy θεωρεί ότι το Σοσιαλιστικό κόμμα αφυδατώνεται σταδιακά, στον βαθμό που η «μεσαία τάξη» καταρρέει. Και η μεσαία τάξη είναι ακριβώς γέννημα θρέμμα του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Με το σύμβολο της μεσαίας τάξης στην ιδεολογική του μετωπίδα το Σοσιαλιστικό κόμμα μεγαλούργησε, η άνδρωση και γιγάντωση της μεσαίας τάξης σημάδεψε καίρια την εποχή της μεταγκωλικής Γαλλίας. Η «Περιφερειακή Γαλλία» αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στην Αριστερά και την Νέα, εθνολαϊκή Δεξιά, της «Εθνικής Συσπείρωσης», η οποία άφησε κατά μέρος τον ακροδεξιό, νεοφιλελεύθερο αντικρατισμό της δεκαετίας του 90΄ και επιχειρεί να αρθρώσει για πρώτη φορά «κοινωνιοκεντρικό» πολιτικό λόγο. Το λεπενικό κόμμα αρχίζει να λαμβάνει με το μέρος του τις νέες λαϊκές τάξεις καθώς γεννήθηκε στα συντρίμμια της εξαφάνισης της μεσαίας τάξης, διεργασία που ξεκίνησε από την εποχή της συνθήκης του Μάαστριχτ. Κερδίζει σημαντικό μέρος της περιφερειακής Γαλλίας αλλά και των λεγόμενων «ευαίσθητων αστικών ζωνών», τις ZUS (Zone Urbaine Sensible), όταν η «Αποχή» «βγαίνει από τον περίκλειστο κοχλία της και εκφράζεται οργισμένα και αρνητικά μέσω της ψήφου.
Βρισκόμαστε ενώπιον μιας νέας εγκατεστημένης κοινωνίας παρατηρεί ο Guilluy, η παλαιά κινητικότητα της παγκοσμίωσης εξαφανίζεται. Κατά κάποιο τρόπο δημιουργούνται δύο κόσμοι ένας κόσμος εσωτερικά κινητικός αυτός των μετροπόλεων και ένας κόσμος «εγκατεστημένος», βαλτώδης, αυτός της Περιφερειακής Γαλλίας. Ωστόσο συνολικά η κάτοψη της γαλλικής κοινωνίας φαντάζει ως ένα σύστημα ακίνητο, εγκατεστημένο και εστιάζεται από την μία πλευρά στην γαλλική Μετρόπολη των «Προνομίων» και από την άλλη στην οπισθοχωρούσα κοινωνικά, κατακρημνιζόμενη «Άλλη Γαλλία». Η πρώτη Γαλλία, η «Μετροπολιτική» κινείται και αναζητεί εργασία στο ευρύτατο πλαίσιο μιας παγκόσμιας αγοράς, η «΄Αλλη Γαλλία» ψάχνει και δεν βρίσκει εργασία ή υποαπασχολείται στο περιορισμένο πλαίσιο των τοπικών και αποξενωμένων δικτύων.
Ο Guilluy θεωρεί την εξέγερση των «Κίτρινων Γιλέκων» ένα εμβρυακό ξέσπασμα της Περιφερειακής Γαλλίας που μπορεί να εκτονωθεί μόνο προσωρινά. Θεωρεί ότι τα «Κίτρινα Γιλέκα» είναι μια υπερκομματική, κινηματική έκφραση που διαθέτει δυναμικό μέλλον, καθώς ακόμη και αν αλλάξει το πολιτικό προφίλ της ή τα πρόσωπα που την εκπροσωπούν (έστω σε αποκεντρωμένη, μη συγκεντρωτική μορφή) είναι σίγουρο ότι θα γίνει ακόμη πιο πιεστική στην διεκδίκηση όχι μόνο περαιτέρω κοινωνικών και πολιτικών ή οικονομικών δικαιωμάτων αλλά και στην προώθηση της δικής της κοινωνικής κινητικότητας, κοντολογίς στην εισαγωγή της εκ νέου στον κόσμο της «μεσαίας τάξης». Εξ ου και το γεγονός ότι ο Γεωγράφος χαρακτηρίζει αυτό το κίνημα ως «Πολιτισμικό», ως κίνηση της μέχρι τώρα «αόρατης» «Περιφερειακής Γαλλίας» προς την δημόσια έκφρασή της.
Για τον Guilluy η «Περιφερειακή Γαλλία» και τα «Κίτρινα Γιλέκα» εκπροσωπούν τον λέγομενο «απλό άνθρωπο», τον «συνηθισμένο» πολίτη που εξοβελίστηκε από το προσκήνιο της πολιτικής ζωής και εξαφανίσθηκε στην ανωνυμία, στο αόρατο περιθώριο. Το κίνημα των «Κίτρινων Γιλέκων» έκανε ορατή την αθέατη «Περιφερειακή Γαλλία», η οποία έπρεπε να αποδείξει στην κοινή γνώμη ότι δεν είναι «αναλώσιμη» όπως αναφέρει στο τελευταίο του βιβλίο Le temps des gens ordinaires (2020), ο Guilluy. Η κοινωνική επαγγελματική σύνθεση αυτού του κινήματος ως εκ τούτου ήταν ετερογενής, ακομματική αλλ’ ουδόλως «απολίτικη»: εργάτες, αγρότες, υπάλληλοι, «αυτόνομοι», άνεργοι, γυναίκες και άντρες. Θα πρέπει να τονίσει κανείς ότι το πολιτικό κενό που περιγράφει ο Γεωγράφος Guilluy δεν αφορά μόνο την εσωτερική κοινωνική ειρήνη της Γαλλίας αλλά και την εθνική της ασφάλεια. Η συνάφεια ανάμεσα στην κοινωνική ειρήνη και την εθνική ασφάλεια είναι κάτι που έχει παρατηρηθεί ιστορικά τόσο στην περίπτωση της Γαλλικής Επανάστασης όσο και της Οκτωβριανής Επανάστασης.
Published by